Helbest

Gotar ZimanLêkolîn      
 
 

Destpêk

 KURDÎ

 DEUTSCH

عربي

 AGENDA

KONTAKT

PIRTÛK

LINK

PRESE

 

 
   

Dînistan
Selîm Biçûk

Jiyan, di nav piyên dînên bi aqil û bi aqilên dîn de kêferatê dike. Dawî, dibe destpêk û destpêk ticaran dest pê nake.

Li şêtxanê, Li qatê erdê, Di saloneke dirêj û fireh de, rûnişti bûm. Li her goşeyê û di nîvê salonê de, mase û kursiyên bi rengê pirteqalî bi cih dibûn. Li ber pencereyê, min dûr, li asoyê temaşe dikir. Şînahî û daran, bîranîn dikirin xelek, bi hev re rêz dikirin, çengel dikirin. Di geravên bêbinî de, ez dizîvirîm. Rojbûna min hat bîra min, rojên dibistanê, lîstikên ji ax, çamûr, kevir û daran, karê siyasî, derketin, Hêvî, Perînas… Hat bîra min çawa mamosteyê min bi daran li destê min xist ji ber ku min bi zimanê dibistanê nizanibû. Erê, wê rojê nasnameya kerê bi min re mabû. Gotinên mamoste hatin bîra min: “Ev kerê mezin bi Erebî nizane”. Ez bi dengekî bilind keniyam, lê hêstiran, êşa girî û birînên kevin ez gêj kirim. Ez keniyam û min da girî. Min li derdorên xwe temaşe kir. Hin kes dikeniyan, hin digiriyan, hin bi xwe re dipeyivîn, hin jî, keti bûn bêdengiya mirinê. Saw û tirs bi salona şêtxanê dixistin. Lê haya tikesî ji min nebû. Ez nizanim ne dikeniyan, ne digiriyam. Lê li gerdûna dînistanê ken û girî yek in.
Rojên destpêka dibistanê, mamoste, nasnameyek keran çêkiri bû. Wêneyê kerekî, bilindbûn û dirêjahiya wî, reng û kêsma wî, temenê wî û cih û dema rojbûna wî tê de, bi cih dibûn. Ew nasname dida dest xwendevanekî, kî li nav kolanên gund, li mal bi kurdî bipeyiviya nasname digirt. Roja din, bi gotinên:” Ev ker bi erebî nizane, bi zimanê keran dipeyive”, lêdan û azarê dest pê dikir. Girî û qîrîna zarokan digihihîşt banê xwedê. Ji xwe zarokan bi erebî nizani bûn û her roj para yekî lêdan, azar û dijûn bû. Ez bi zincîra bîranîna êş û azaran de diçûm, lê dengekî ez hişiyar kirim:
- Bira tu nû hatî vir? Gunehê te çi ye?
- Erê, ez nû hatime. Lê pirsa din min fam nekir. Ma ev der zindan e? gerek e min guneh kiri be?
- Ax looo, ji bîr bike! Ma çi cudayî li navbera şêtxanê û zindanê heye? Kes bêguneh nayê vir. Navê min Şakir e, lê her kes dibêje min Şekiro. Ez li Dînistanê pir şêrin im, hahahaha aaaaaahaaa
Keniya û destên xwe li hev xistin. Piştî wî kenê bilind, rûyên wî çilmisîn, girî konê xwe li wan vegirt.
Herdu destên xwe ber bi jor hildan, dîsa bi kenekî bilind:
- Tu bi xêr hatî Dînistnê, lê navê te çi ye bira?
- Navê min Bêkes e.
- Hahaha…Bêkes, kêsên te nîn in?
Di cih de, Şekiro ket bêdengiyeke kûr. Qermîçokên rûyê wî saw û tirsa mirinê li salonê belav kirin. Xwe avêt hembêza min û da girî. Borîna wî dîwarên salonê dihejandin. Erdhejek bi şêtxanê ket. Dîn tev lerizîn û li dora Şekiro kom bûn. Ew hembêz dikirin. Li ber dilê wî çûn û hatin. Çend kêlî wiha bi saw derbas bûn. Ji nijkê ve, dest bi ken kir:
- Ev bira nû hatiye. Navê wî Bêkes e.
Dîn, yek bi yek hatin. Destên min girtin û ez hembêz kirim.
- Navê min Hans e
- Navê min Canê ye.
- Navê min Angêlîka ye
- Navê min Deniz e
........
Li Dînistanê, em dîn tev ji hev hes dikin, lê mîna cihana we biaqilan, mirov ji hinekan bêtir û ji hinekan kêmtir hes dike. Di navbera min, Şekiro, Hans, Canê û Angelîka de, têkiliyeke taybetî heye. Em çîrokên xwe yên cihana we biaqilan ji hev re dibêjin. Ew çîrok, ji bo me bûne bîranîn, pir caran me dikenînin û pir caran me digirînin. Ji xwe ken û giriyê me, êş û xweşiya me, li şêtxanê bi hev re dijîn. Yekîtiyek di navbera xwe de ava kirine. Sînor tev ji nav xwe rakirine. Aso nîn in, gerdûna me tev valahî ye. Her tişt di valahiyê de, dizîvire. Valahî di tunebûnê de, dizîvire û tunebûn me di nava xwe de dizîvirîne. Ez wiha bawer dikim ku rojek bê hun biaqil jî, tev wek me dîn bibin û cihana we bêmirov bimîne. Wê gerdûna biaqllan di nava tunebûna me de, tune bibe. Ez pir caran difikirim ku Xwedê jî, wek me dîn bû. Mirov afirandin û bûn bela serê wî. Ku rojekê wî bibînim, ez ê jê bipirsim ka çima mirov afirandin, ev dînîtiya mezin çima kir? Lê ew li kuderê ye? Ma çawa wê kari be di valahiyek hewqas seyr de bijî? Ez nizanim heye yan tune ye? Lê eger rojekê ji rojan hebû jî, ji sedî sed miriye. Keriyê pezê wî bê şivan maye. Di şûna giya û endekoyê de, goştê hev dixwin. Di şûna nêrgiz, beybûn û rîhanan de, bîna xwînê dikişînin. Di şûna helbest û sitiranan de, li ser dengê tiving û şûran sermest dibin. Her kes dibêje ez û bila bişewite dinya û kî ne weha be, dîn e, cihê wî Dînistan e. Li dijî zagonên cihana biaqilan, tenê dîn serî hildidin û gunehkar dibin. Yên biaqil bêguneh zagonê dişopînin û valahiya jiyanê tije dibînin û dipejirînin.

Li Dînistanê, dem û cih tune dibin, şev û roj dibin yek. Her tişt di cihê xwe de, vala û bêwate dizîvire. Tenê serpêhatiyên me, carina singa xwe li rastiyê didin. Şevên me ji xewa giran şiyar dikin. Xewn û hêviyên mirî tînin rojeva çîrokan. Îro dîsa Perînas xwe li perên mejiyê min alandiye. Ez ê nameyekê jê re binivîsim û sibe ji Şekiro re bixwînim, Êdî wext hatiye ku ew jî, gunehê min nas bike. Helbet e, gunehê min ne tenê heskirina Perînas bû. Evîn li cihana biaqilan gunehekî gelek giran e. Yê ku vî gunehî, li wê gerdûnê bike serê xwe winda dike. Lê gunehên din jî, yên pir giran hene.
Min qelem û deftera xwe rakirin, ji qatê pêncan xwe berda salona şêtxanê. Piraniya dînan di xewa giran de bûn. Li ber maseyeke pirteqalî, li ser kursiyekî rûniştim. Çend kêliyên bîranînên kûr, heşt sal, têkiliya min û Perînas anîn ser maseya pirteqalî. Lê min dît ku berî zayîna xwe min ji Perînas hes dikir. Ew ne tenê evîna heşt salan bû. Evîna sedsalan kom bûbû û di wan heşt salan de teqiya bû. Hesreteke nifşên ji çarhezar sal û vir de, di çavên Perînas de, bel bûbûn û di nav pêlên derya xwe de, winda kiri bûm. Perînas, berî çarhezar sal min nas dikir, lê li kuderê û çawa, nizanim. Dibe ku kirasguherîna evîneke efsaneyî bû min dît. Û ji nijkê ve, min dît Perînas, li hember min, li ber maseya pirteqalî rûniştiye. Hêstir di çavan de, zîz dibûn. Lêvên ji pelên sorgulan dilerizîn. Çavên xemgîn û tije valayî, di çavên min de, diçikiyan. Hebûnek tije gilî û gazin, ez kişandim nava çîroka serkeftin û têkçûnê, rastî û xiyanetê, ketin û lehengiyê, bawerî û bêbaweriyê:
- Ma tu dîn bûyî Bêkes, te ez tenê hiştim. Ez ê çawa kari bim te bibexişînim?
- Perînas, jiyana min tu kengî hatî vir?
Bersiv neda, destên xwe yên biçûk, di nav destên min de, veşartin. Bi bêdengiya şeva şêtxanê re, bablîsokekê em rakişandin ser perê awrekî sitewr û min serpêhatiya xwe jê re rêz kir:

Roj baş periya min!
Min ji te hes kir, ez ji te hes dikim û heta mirinê ez ê ji te hes bikim. Li ba min heskirina te bûye jiyan û bê wê jiyana min nameşe. Lê rê bide min, ez çîroka xwe ji te re bibêjim.
Rojek reş û bêxêr ez hatim dinyayê. Ez li hember wê rojê hîn bi kîn û nefret im. Tevî ku min çavên xwe li jiyaneke bêbext û reş vekirin jî, ez bi hêvî bûm. Hêvî û xewnên min pir mezin bûn. Ez ji pêşeroja xwe bi hêvî bûm. Ez evîndarekî mezin bûm. Lê evîna min xewneyî bû, nenas bû. Min ji gulan hes dikir. Min ji xwezayê hes dikir. Evîna min xewneyî û nenas çiya, deşt, derya û gerdûn tev tije dikir. Min nas nedikir çi ye, çi dibe û çima wiha ye. Lê ji bo pêkanîna vê xewnê ez ketim şerên hebûn û tunebûnê. Ji bo min pir pêwîst bû ez bizani bim çima hatime jiyanê. Çawa û çima bijîm. Çima dimînim. Çima û bi ku ve diçim...
Periya min!
Ez di meydanên şer de, li hember jiyanê têk çûm. Ez bêçare bûm û mîna kelemperekî ziwa ji kok û rehan ve hilkişiyam. Ez ber ba û fitoneyên bêbext ketim. Li gelî, çiya û zinaran geriyam. Li vir ketim, li wir rabûm û ji nijkê ve bablîsokeke zalim û bêdil ez ji welatê agir û rojê dûr kirim. Berê min da bajarên mirinê. Li Geliyê Waweylê ez ber qef kirim. Ez sipartim mirina malxerab. Di rastiyê de ev yek azadî û rizgariya min bû. Dawiyeke pir xweş bû ji bo min. Lê ez li hembêza mirinê, tu mîna guleke bihiştî li pêşberî min bişkivî. Ez nizanim ne xewnek jê min jibîrkirî û revok bû ne bi rastî te gelek soz dan min. Min jî, bawer kir ku ew evîna min xewneyî û nenas tu bûyî. Û bi berxwedaneke mezin min li hember mirinê serî hilda û bi te re ketim riya jiyanê. Min tu mîna xwedayê evînê li nav dil, raman, mejî, wijdan û baweriya xwe de daçikandî. Mîna baba derwêşekî di evîna xwedê de şewitî min xwe sipart perestgeha çavên te. Min hemû perestgehên kevin yên pîroz ji dil û mejiyê xwe şewitandin û hemû xweda ji bîr kirin. Tu tenê mayî xwedayê min. Li şûna rojê êdî li ber çavên te ser çok bûm. Lêvên te bûn quble û Lalişa min. Bûn cihê tewafa min. Min serî hilda û biriyar da ku ji bo te tenê bijîm.
………….

Di nava tunebûna cih û demê de, li Dînistanê heroj tiştên seyr û nû diqewimîn. Hemwelatiyên nû dihatin. Agahdariyên pir giring, ji bo me, ji cihana biaqilan dianîn. Îro serê sibê, min û Şekiro qehwe li salona şêtxanê vedixwar. Hevalekî Şekiro kevin derbas bû. Di nava netebatiyek seyr de, Şekirê me, bi siran ket. Bi kenê xwe yê bilind, ket û rabû. Destên xwe ber bi jor ve hilkişandin û bi hîq hîqa kenê xwe ku her roj çend caran erdhejê bi şêtxanê dixe çû pêşwaziya wî:
- Weyyy.. Ev tu yî Dilsoz? Tu jî avêtin vir? Tu gelekî bi xêr hatî.
Dilsoz, bêdeng û bi awirên tije hêrs û êş li Şekiro temaşe kir. Di cihê xwe de, daçikiya, çavên wî li nava salonê zîz bûn. Lê Şekiro rê nedayê, bi destê wî girt û ber bi min ve kişand:
- Ev Bêkes e, xweziya min bi wî, xwezî ez jî, bêkes bihatime jiyanê.
Û dest bi girî kir. Xwe avêt hembêza Dilsoz. Ji ser û bin dilerizî û dikeliya. Dilsoz berda, hêstirên xwe bi destan paqij kirin û li ser hinarkên rûyê xwe belav kirin. Dest bi ken kir, lê ken û girî tev hev dibûn. Li pêşberî min rûnişt. Dilsoz, hîn behitî li derdorên xwe temaşe dikir:
- Bêkes, navê vî Dilsoz e. Hevalê min yê zarokatiyê ye û em pênc salan bi hev re şervan bûn. Ew serleşker bû, serkêşê min bû.
Dilsoz, bi bêdengiya xwe tirs û saw li derdorên xwe dibarandin. Li her tiştî kûr temaşe dikir, wek ku bixwaze ji nû ve nas bike. Li her tiştî, bi balkêşiyeke mezin dinerî, lê tenê nedixwest rûyê mirovan bibîne. Di dinyayeke seyr de dijiya. Ez pir caran dihizirîm, gelo ev çi dinya ye Dilsoz tê de dijî. Min tenê dinya dînan û ya biaqilan nas dikir. Ma li navbera herdu jiyanan jiyanek din heye? Ew jiyan, eger hebe çawa ye? Min dixwest ez xwe berdim nava Dilsoz û zani bim ev bêdengî ji ku tê, lê hemî hewldanên min têk diçûn. Yek peyv ji devê wî dernediket. Şekiro bûbû berdevkê wî, hin agahdarî li ser wî didan. Ev agahdarî pir kevin bûn. Ew demek dirêj bû Şekiro jê dûr keti bû.
Piştî xwarina nîvro, hemwelatiyên Dînistanê, kom bi kom li hev rûnişti bûn, Hin hêdî hêdî bi hev re diaxivîn. Hin bi tîq tîq û dengên bilind dikeniyan. Hin digiriyan û hin jî bi xwe re bi tena xwe keti bûn çîrokan. Şekiro û Dilsoz, li ber pencereyê, li ber maseya pirteqalî rûnişti bûn. Wek her dem Dilsoz bêdeng, riyên dûr û dirêj diajotin. Li bexçeyê şêtxanê temaşe dikir. Çavên wî dar bi dar, gul bi gul dipîvan. Lê Şekiro keti bû axaftinên dirêj û bê navber ji çîrokekê diçû yek din. Ez bêdeng li kêleka wan rûniştim. Min kûr û bi baldêrî li Dilsoz temaşe dikir, lê min guhdariya çîrokên Şekiro jî dikir. Gelo Dilsoz bi van dar û gulan re diaxive? Ew êşa xwe, bîranînên xwe, serkeftin û têkçûnên xwe ji wan re dibêje? Û ji nijkê ve, bala min serpêhatiyek Şekiro kişand.
- Dilsoz, malxerabo, ma Hogir û Zozan tên bîra te? Tê bîra te ku te ferman da,......
û borîna giriyê Şekiro li banê asîman zîz bû. Bi herdu destên xwe li serê xwe da û qîriya. Şekiro hêc bû, bi nava salona şêtxanê ket. Çi diket ber destên wî di pencereyan re diavêt. Serê xwe li mase û dîwaran dixist. Heytehol ket nava dînan. Hin bi Şekiro dikeniyan, hin li pey direviyan, çend kesan alîkariya wî dikirin, kursî û mase diavêtin, qedeh û sênî dişikandin. Doxtor û alîkarên wan bi cilên sipî ketin nava salonê, pey Şekiro diketin. Du kesên dirêj û bi hêz herdu milên wî ji pişt ve girtin, lê hîn diqîriya û li ber xwe dida. Bi lingên xwe şer dikir, her tişt dişikand. Diduyên din herdu lingên wî jî zeft kirin, lê diqîriya, tenê peyva Zozan digot. Şekiro li ser banê zikê wî dirêj kirin. Jinek, bejin zirav û dirêj, derziyek li tilmê qûna wî de çikand. Piştî çend kêliyan, Şekiro sist bû, bêdeng bû, lê di bîbika çavên wî de, hêstiran wek birûskên biharê vedidan. Piştî ku bêdeng ma, ew birin odeya wî. Me kursî û mase rast kirin, lê Dilsoz hîn li wê goşeyê, bêdeng li bexçe temaşe dikir.


                                                                                                                          


 

 

 

 selim@bicuk.de  

Destpêkirina malperê:05.08.2006 / http://www.bicuk.de/ - © Selîm Biçûk
Design:
www.hesso.de